Συμπληρωματικό νόμισμα: Η λύση της ρευστότητας

Του Αλέξανδρου Κάντζη, Μηχανολόγος, Επιχειρηματίας και του Δημήτρη Μάρδα, Καθηγητής στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του ΑΠΘ. Το Συμπληρωματικό Νόμισμα που προτείνεται, με τη μορφή ομολόγου, μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για την ανακεφαλαιοποίηση πληθώρας υπερχρεωμένων νομικών προσώπων, όπως αγροτικών, μεταποιητικών, τεχνικών, ξενοδοχειακών και άλλων επιχειρήσεων. Κύριο στοιχείο προτεραιότητας της διάσωσης θα πρέπει να είναι όχι μόνο η διατήρηση, αλλά και η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και, στο βαθμό που είναι εφικτό, η πιθανή συγχώνευση εταιρειών για την άμεση δημιουργία μεγαλύτερων, βιώσιμων μονάδων. Ένα σύνολο δεσμεύσεων που απορρέουν τόσο από τους υφιστάμενους κανόνες λειτουργίας του προϋπολογισμού της ΕΕ όσο και από τη Συνθήκη του Μάαστριχτ (1993), σε συνδυασμό με ένα άλλο σύνολο ιδεοληψιών, με πρωτοστάτες Γερμανούς πολιτικούς, εμποδίζουν την ανάπτυξη νέων μέτρων, ικανών να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα της ρευστότητας που απειλεί αυτό το ίδιο το ευρώ. Έτσι, εναλλακτικές λύσεις, σχετικές με τον ελλειμματικό προϋπολογισμό της ΕΕ, τα ευρω-ομόλογα, την έκδοση χρήματος από την ΕΚΤ, παραμένουν στις καλένδες, ενώ οι φωνές για τη δημιουργία ενός Συμπληρωματικού Νομίσματος (Complementary Currency) διαρκώς αυξάνονται. Πρόσφατα ο καθηγητής S. Brunnhuber παρουσίασε στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη μια πρόταση δημιουργίας ενός τέτοιου νομίσματος, που είναι το προϊόν μελέτης του «Club of Rome». Στο τεύχος του περιοδικού «Επίκαιρα» με αριθμό 170 παρουσιάσαμε μια πρόταση συμβατή με τις απόψεις που προωθούν την πολιτική υπέρ ενός Συμπληρωματικού Νομίσματος. H πρόταση αφορούσε ειδικότερα σ’ ένα αναπτυξιακό («τουριστικό» όπως το επονομάσαμε) ομόλογο εσωτερικής κυκλοφορίας, καλυμμένου με πάγιες αξίες τουριστικών εγκαταστάσεων. Το ομόλογο αυτό δεν προσμετράται στο υπάρχον, υπόλοιπο δημόσιο χρέος! Στο κείμενο που ακολουθεί παρουσιάζεται μια άλλη χρήση ομολόγων παρόμοιας υφής. Η προτεινόμενη χρήση του προτεινόμενου Συμπληρωματικού Νομίσματος καλείται να αντιμετωπίσει το εντονότατο πρόβλημα των χρεών των επιχειρήσεων. Σημείο εκκίνησης είναι το ακόλουθο: Το 85% των ελληνικών επιχειρήσεων είναι στο «κόκκινο» λόγω ύφεσης, με άθλιους δείκτες και τραπεζική εικόνα, ως φυσικό παρεπόμενο της ίδιας της κρίσης. Οι όροι πιθανού μελλοντικού δανεισμού με τέτοιους δείκτες θα τις καθιστούσαν εκ προοιμίου μη βιώσιμες, δίνοντάς τους απλώς μια αναστολή θανάτου. Εκείνες οι ελάχιστες επιχειρήσεις που θα μπορούν τότε να δανειστούν, με εμπράγματες εξασφαλίσεις και επιτόκια τετραπλάσια και πενταπλάσια από εκείνα των ανταγωνιστών τους στις οικονομίες του ευρωπαϊκού Βορρά, τι μέλλον θα μπορούσαν να έχουν; Η ανάπτυξη που ευαγγελίζεται το πολιτικό προσωπικό θα αργήσει πολύ. Το μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα της χώρας τη μεταθέτει το 2015. Η Citibank την τοποθετεί μετά το 2016. Είναι πρακτικά δύσκολο έως τότε να έχουν επιζήσει πολλές ελληνικές επιχειρήσεις. Το Συμπληρωματικό Νόμισμα που προτείνεται, με τη μορφή ομολόγου, μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για την ανακεφαλαιοποίηση πληθώρας υπερχρεωμένων νομικών προσώπων (αγροτικών, μεταποιητικών, τεχνικών, ξενοδοχειακών και άλλων επιχειρήσεων). Κύριο στοιχείο προτεραιότητας της διάσωσης θα πρέπει να είναι όχι μόνο η διατήρηση, αλλά και η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και, στο βαθμό που είναι εφικτό, η πιθανή συγχώνευση εταιρειών για την άμεση δημιουργία μεγαλύτερων, βιώσιμων μονάδων, καθώς έτσι θα οδηγηθούν στη μείωση του κόστους παραγωγής. Ως προς την πρότασή μας, η οποία εύλογα προϋποθέτει αλλαγή της κουλτούρας που διέπει τους κυβερνώντες και τους διαχειριστές τέτοιων λύσεων, σημειώνονται τα εξής: Αναλυτικότερα, ως προς την ανακεφαλαιοποίηση μέσω ενός Συμπληρωματικού Νομίσματος που θα έχει τη μορφή ενός κυκλοφορήσιμου ομολόγου: Το κράτος δημιουργεί ομόλογα έναντι κάποιας αξίας, η οποία, στην προκειμένη περίπτωση, αντιστοιχεί στο χρέος των εταιρειών που δέχονται να είναι μέρος της πολιτικής αυτής ή ενός συνόλου cluster ομοειδών εταιρειών. Οι εταιρείες που εντάσσονται στην πολιτική αυτή πραγματοποιούν, λοιπόν, αύξηση κεφαλαίου ισόποση με το εν λόγω χρέος. Αυτό καλύπτεται, όπως τονίστηκε, από τα προτεινόμενα ομόλογα. Τα εν λόγω ομόλογα τα διαχειρίζεται μια Εταιρεία Ειδικού Σκοπού, που θα συσταθεί, λοιπόν, για το σκοπό αυτό. Η Εταιρεία αυτή γίνεται μέτοχος (για τις εισηγμένες) ή συνεταίρος (για τις μη εισηγμένες), κατέχοντας το 51% του κεφαλαίου των επιχειρήσεων, που ανακοινώνουν ότι θέλουν να ενταχθούν στο πρόγραμμα. Αποτελεί, λοιπόν, το νέο μέτοχο-συνεταίρο των εν λόγω επιχειρήσεων. Τα ομόλογα ως κυκλοφορήσιμα (Συμπληρωματικό Νόμισμα) τα παίρνει η υπερχρεωμένη εταιρεία και με αυτά εξοφλά τα χρέη της. Πριν από την εκκίνηση του μηχανισμού καταβολής ομολόγων, η εταιρεία οφείλει να παρουσιάσει ένα business plan που θα το παρακολουθεί η Εταιρεία Ειδικού Σκοπού. Απαλλαγμένη, λοιπόν, η επιχείρηση από χρέη, αρχίζει να επαναλειτουργεί. Αν σε ένα εύλογο χρονικό διάστημα (με μέγιστο τα 8-10 χρόνια) δεν καταφέρει να συγκεντρώσει τα απαραίτητα χρήματα για να εξοφλήσει το δάνειο που πήρε υπό μορφή ομολόγων, τότε η επιχείρηση περνά στα χέρια της Εταιρείας Ειδικού Σκοπού. Δίνεται το ακόλουθο παράδειγμα για την καλύτερη κατανόηση των προαναφερθέντων. Έχουμε μια τουριστική εταιρεία με κεφάλαιο 43 εκατ. ευρώ. Χρωστά 15 εκατ. ευρώ (11 στις τράπεζες, 2 στο ΙΚΑ και 2 σε προμηθευτές). Αν δεν βρει τα απαραίτητα κεφάλαια, τότε θα ξεπουληθεί για (μέγιστο) 15 εκατ. ευρώ άμεσα. Ο νέος κεφαλαιούχος (τι εθνότητας;) θα αποκτήσει με το 1/3 των χρημάτων όλη την εταιρεία. Αν δεν βρεθεί λύση για ρυθμίσεις των χρεών των εταιρειών, τότε μπορεί να δούμε ένα μαζικό αφελληνισμό τουριστικών κ.λπ. εταιρειών, που θα πουληθούν κοψοχρονιά, όλως τυχαίως σε Γερμανούς, Ολλανδούς κ.ά. Αντί αυτού, λοιπόν, προτείνεται το εξής: Η εταιρεία κάνει αύξηση κεφαλαίου ίση με το ποσό του χρέους της, δηλαδή 15 εκατ. ευρώ. Το κράτος δημιουργεί ισόποσα ομόλογα με τα οποία «αγοράζει» αυτό το χρέος. Παράλληλα, γίνεται μέτοχος-συνεταίρος με το 51% του κεφαλαίου της εταιρείας. Η εταιρεία εξοφλεί την τράπεζα (11 εκατ.) το ΙΚΑ (2 εκατ.) και τους προμηθευτές (2 εκατ.) δίνοντας ισόποσα ομόλογα. Απαλλαγμένη, λοιπόν, της θηλιάς των δανείων, αναπτύσσει το νέο της business plan, που το παρακολουθεί, όπως προαναφέρθηκε, ο συνεταίρος της, δηλαδή η Εταιρεία Ειδικού Σκοπού. Από την άλλη, αυξάνεται, λοιπόν, η ρευστότητα στην αγορά και τα ομόλογα αυτά καλύπτουν οτιδήποτε μορφή υποχρεώσεις των τραπεζών, του ΙΚΑ ή των προμηθευτών προς το Δημόσιο. Αν, όπως προαναφέρθηκε, η εταιρεία δεν τηρήσει το business plan βάσει του οποίου δημιουργήθηκαν τα εν λόγω ομόλογα, καθώς δεν θα εκμεταλλευτεί με τον τρόπο που πρέπει τη σανίδα σωτηρίας που της προσφέρεται, τότε περιέρχεται στην ιδιοκτησία του συνεταίρου, δηλαδή της Εταιρείας του Ειδικού Σκοπού. Η αύξηση του κεφαλαίου θα γίνει: α) είτε σε μεμονωμένες επιχειρήσεις, μη εισηγμένες στο Χρηματιστήριο ή σε μεμονωμένες επιχειρήσεις εισηγμένες στο Χρηματιστήριο. Στη δεύτερη περίπτωση αυτό θα γίνει με την εκχώρηση πλειοψηφικού πακέτου προνομιούχων μετοχών μετά ψήφου, υπέρ Εταιρειών Ειδικού Σκοπού που θα διακρατεί τις μετοχές για το διάστημα που συμφωνείται, επιβλέποντας την υλοποίηση του business plan β) είτε σε επιχειρήσεις που θα ενταχθούν σε ένα οριζόντιο cluster. Μια άλλη μορφή λειτουργίας αυτού του μηχανισμού μπορεί να δοθεί, λοιπόν, από τη δημιουργία οριζόντιων clusters, όπου εκεί θα οργανωθούν οι επιχειρήσεις που θέλουν να ενταχθούν στο πρόγραμμα και παράγουν ομοειδή προϊόντα. Η επίβλεψη της διαχείρισης αυτών των Εταιρειών Ειδικού Σκοπού θα ανατεθεί στις τράπεζες, χωρίς να απαιτηθεί, λοιπόν, καμία νέα πρόσληψη σε οργανισμό του Δημοσίου! Είναι απαραίτητη η πλήρης αποφυγή του αποτυχημένου μοντέλου των παλαιών προβληματικών επιχειρήσεων με τα δεκάδες κομματικά στελέχη. Με τον τρόπο αυτό, θα σωθούν, π.χ., τα ξενοδοχεία που αποτελούν τον κορμό της οικονομίας μας και κινδυνεύουν σήμερα να ξεπουληθούν σε vulture funds («κοράκια») στο βωμό της ανύπαρκτης «ανάπτυξης». Επίσης, θα δοθεί η δυνατότητα σε χιλιάδες μικροεπιχειρηματίες και βιοτέχνες, που αποτελούν τον κορμό της οικονομίας, να ασχοληθούν παραγωγικά με την ανάπτυξη και τη δημιουργία θέσεων εργασίας συνεργαζόμενοι, αντί να τρέχουν πελαγωμένοι από ταμείο σε ταμείο και από τράπεζα σε τράπεζα. Το άρθρο δημοσιεύτηκε στα ΕΠΙΚΑΙΡΑ στις 30/05/2013 (Τεύχος 189)