Κυριακή 18 Νοεμβρίου 2018

Αποδόμηση της γνώσης και στο μάθημα «Σύγχρονος Κόσμος: Πολίτης και Δημοκρατία» του ΓΕΛ

Παντελής Τέντες
Πρόεδρος της Ένωσης Οικονομολόγων Εκπαιδευτικών Δ.Ε. 

Για πολλές δεκαετίες το σχολείο παρείχε ολόκληρο το περιεχόμενο της γνώσης μιας επιστήμης, εναρμονισμένο με το ηλικιακό, νοητικό επίπεδο των μαθητών, το οποίο διεκπεραιωνόταν μέσα από διακριτά-αυτοτελή μαθήματα επιστήμες υπήρχε, δηλαδή, αντιστοιχία επιστήμης και μαθήματος. Το Πρόγραμμα Σπουδών του Λυκείου έχει αλλάξει σημαντικά τα τελευταία χρόνια στην κατεύθυνση της διαθεματικής προσέγγισης.
Η “παράµετρος της διαθεματικότητας”  καταργεί σε μεγάλο βαθμό τη σχέση του μαθητή με τη μάθηση, το στοχασμό και τη γνώση, τη συνείδηση, την κατανόηση και  τη συλλογικότητα και εξυπηρετεί στην πραγματικότητα την ιδεολογική χειραγώγηση του μαθητή. Με τη διαθεματικότητα καταργείται η καθολική σκέψη και επιστημονική μεθοδολογία, αφού τα προγράμματα σπουδών δομούνται στη βάση μιας επιλεκτικής, αυθαίρετης, αποσπασματικής θεματολογίας, η οποία παρουσιάζεται με τη μορφή θεματικών διδακτικών ενοτήτων.
Η εκκίνηση γίνεται με το project, το οποίο προωθεί την αποσπασματική γνώση,  διότι αποκόπτεται από το εννοιολογικό και μεθοδολογικό πλαίσιο των επιστημών και συνδέεται αποκλειστικά με τις άμεσες εφαρμογές, τις μετρήσεις, τις στατιστικές, τις ταξινομήσεις, τις συγκρίσεις και τα αποτελέσματα. Δε συνιστά γνωστικό πεδίο ούτε μέθοδο, αλλά ένα σύστημα επεξεργασίας και αναπαραγωγής  πληροφοριών, που συνδέεται με εφαρμογές, δεν είναι, δηλαδή, μέθοδος προσέγγισης γνωστικού ή επιστημονικού πεδίου ούτε αυτοδύναμη επιστημονική μέθοδος στο πλαίσιο της διδασκαλίας. Επιπλέον, με αυτό χάνονται οι συνδετικοί κρίκοι της γνώσης γιατί επιλεγμένα τμήματα της γνώσης μετατρέπονται σε λογικά αυτοτελή, αυτάρκη και κλειστά που οδηγούν το μαθητή στην αντίληψη ότι μπορεί με λογικά άλματα χωρίς μελέτη ή άσκηση διάρκειας στο αντικείμενο να κατανοήσει τις επιστήμες.
Το σύστημα project διολισθαίνει προς την ταύτιση του σκοπού και του μέσου, έτσι ώστε να κυριαρχήσει μια γλώσσα στο σχολικό πρόγραμμα, η οποία να καταργεί το αντικείμενο της γνώσης και να έχει τη δυνατότητα επιλογής πληροφοριακού υλικού που δε συνδέεται με τη μάθηση, τη γνώση και την κατανόηση. Με την έννοια διολίσθηση προς την ταύτιση του σκοπού με το μέσο, εννοούμε ότι επικεντρώνεται η μαθησιακή διαδικασία αποκλειστικά στην μέθοδο προσέγγισης οποιασδήποτε προσφερόμενης πληροφορίας χωρίς να γίνονται φανερά τα κριτήρια επιλογής, αξιολόγησης και εγκυρότητας του διδακτικού υλικού,  το περιεχόμενο του οποίου κινείται στη σκέψη του μαθητή με την μορφή μηνυμάτων, εικόνων, εντολών  και εφαρμογών. Η πληροφορία κινείται με τη μορφή μηνύματος, ενώ η γνώση ως μια συνολική αντίληψη, κατανόηση, μεθοδολογική και εννοιολογική επεξεργασία ακυρώνεται.
Στη συνέχεια πραγματοποιείται σταδιακά από το 2013 μια προτζεκτοποίηση των αναλυτικών προγραμμάτων αρκετών μαθημάτων του Λυκείου. Έτσι εντάσσεται στο ωρολόγιο πρόγραμμα του Λυκείου το μάθημα «Πολιτική Παιδεία» (Θεσμοί- Δίκαιο- Οικονομία). Είναι η πρώτη διαθεματική προσέγγιση προγράμματος σπουδών τριών διαφορετικών επιστημών με αποτέλεσμα να διαταράσσεται η αντιστοιχία μαθήματος και επιστήμης και να ταυτίζονται τα αντικείμενα και οι μέθοδοι των επιστημονικών πεδίων.
Θεμελιώδες ερώτημα που τίθεται είναι: οι περιοχές γνώσεων με τι αντικαθίστανται; Για παράδειγμα με το νέο πρόγραμμα σπουδών της Α΄ τάξης Λυκείου για τη Γλώσσα, η διδασκαλία της Αρχαίας Ελληνικής συρρικνώνεται ως προς το γνωστικό και μεθοδολογικό πεδίο. Αφαιρείται μαθησιακό υλικό ειδικά στο πεδίο μετάφρασης των αρχαίων κειμένων και της δομής της γλώσσας τα οποία αντικαθίστανται με μορφές συστημάτων project. Στη διδασκαλία της Λογοτεχνίας, η ιστορία των λογοτεχνικών Σχολών και ρευμάτων παραλείπεται και καταστρέφονται τα μεθοδολογικά και αισθητικά κριτήρια προσέγγισης του ποιητικού και πεζού λόγου. Η διδασκαλία της Νέας Ελληνικής Γλώσσας μετατρέπεται σε μια σειρά φορμαλιστικών εντολών προς τους μαθητές, υποστηρίζοντας ότι μπορούν να κατασκευάσουν μόνοι τους το λόγο καταστρέφοντας την πραγματική αφήγηση (αποδόμηση του λόγου). Το ίδιο συμβαίνει και με το πρόγραμμα σπουδών της Ιστορίας που πρόσφατα ανακοινώθηκε, το οποίο χαρακτηρίζεται από αποσπασματικότητα, υποκειμενικότητα και παροντισμό.
Ειδικότερα, ο όρος «Πολιτική Παιδεία» μέσω του οποίου συγκροτήθηκε το μάθημα αποτελεί επιστημονική διαστρέβλωση. Τέτοιο επιστημονικό αντικείμενο δεν υφίσταται. Το περιεχόμενο του μαθήματος ανάγεται τελικά στην πολιτική και την ιδεολογία και έχει με βάση το στόχο του την «διαμόρφωση υγιούς πολιτικής και κοινωνικής αντίληψης καθώς και την επισταμένη ενημέρωση επί πολιτικών, κοινωνικών και οικονομικών θεμάτων». Η αιτιολόγηση αυτή αποτελεί έναν πολιτικό ρητορισμό, που περιλαμβάνει ιδεολογήματα, τα οποία προσπαθούν να συνδεθούν με το φρονηματισμό του πολίτη.
Στην ουσία ο μαθητής θα είναι υποτακτικός, πειθήνιος, δεν θα διεκδικεί ένα πλαίσιο όρων μέσα στο οποίο μπορεί να αγωνίζεται για τα συμφέροντα του ατόμου και της πλειοψηφίας της κοινωνίας, τη γνώση και κατανόηση των ορίων εφαρμογής και εγκυρότητας των συνταγματικών ελευθεριών και των νόμων. Η ταύτιση των αντικειμένων (οικονομική επιστήμη, κοινωνιολογία, πολιτική επιστήμη) που γίνεται στο συγκεκριμένο μάθημα οδηγεί σε μια εμπλοκή της σκέψης, που προκύπτει από το ότι δεν δίνεται η δυνατότητα στο μαθητή να κατανοήσει τη διαφορετικότητα των επιστημών μέσα από τις αρχές, τους σκοπούς, το περιεχόμενο και τη μεθοδολογία τους. Η συνέπεια είναι να μην εξυπηρετείται ο σκοπός της μάθησης και της γνώσης των επιστημονικών αντικειμένων για τα οποία συζητάμε και αντί αυτού να οδηγούμαστε σε μια ιδεολογική χρήση του μαθήματος. 
Μια άλλη επιστημονική διαστρέβλωση αποτελεί και το μάθημα «Σύγχρονος κόσμος: Πολίτης και Δημοκρατία». Σκοπός του μαθήματος είναι: «οι μαθητές να κατανοούν, να συζητούν και να κρίνουν το πολιτικό και κοινωνικό παρόν, να συνδέουν αυτό που συμβαίνει στον κόσμο της καθημερινής τους εμπειρίας με την ευρύτερη εικόνα του σημερινού κοινωνικού κόσμου, να εμπεδώσουν δημοκρατικές αρχές συμπεριφοράς, να υιοθετήσουν στάσεις και να αποκτήσουν νοοτροπίες συμβατές με την πολυπολιτισμική φυσιογνωμία της σημερινής κοινωνίας και να αναπτύξουν ικανότητες που σχετίζονται με την ιδιότητα του ενεργού πολίτη. Με άλλα λόγια επιδιώκεται οι μαθητές να κατακτήσουν ένα επαρκές επίπεδο κοινωνικού και πολιτικού εγγραμματισμού».
Το περιεχόμενο και αυτού του μαθήματος ανάγεται τελικά στην πολιτική και στην ιδεολογία με μια θεματοποίηση επιλεκτική, αποσπασματική, αυθαίρετη και α-ιστορική. Εξαντλείται στην επιβεβαίωση της «ορθότητας» των βασικών χαρακτηριστικών της τρέχουσας πολιτικής και ιδεολογικής πραγματικότητας, δεν λαμβάνει υπόψη την κοινωνική εξέλιξη και έτσι δεν μπορεί να εξυπηρετήσει το σκοπό που έχει τεθεί. Επίσης,  απουσιάζει η οικονομική διάσταση της πραγματικότητας. Ο βασικός σκοπός είναι μόνο η «ικανότητα των μαθητών να κατανοούν,  να συζητούν και να κρίνουν το πολιτικό και κοινωνικού παρόν».
Η τριμελής συμβουλευτική επιστημονική ομάδα, η δεκαμελής ομάδα εκπόνησης εξωτερικών εμπειρογνωμόνων, η οκταμελής ομάδα του ΙΕΠ εκπόνησης αναμόρφωσης και επιμέλειας του περιεχομένου, καθώς και ο συντονιστής έχουν δημιουργήσει έντεκα (11) θεματικές ενότητες-project που συμπληρώνεται με κείμενα και πολυτροπικό υλικό με στόχο «να εμπλακεί ο μαθητής ενεργά στην διαδικασία του μαθήματος».
Το περιεχόμενο του μαθήματος: δομείται στη βάση δημιουργίας ιδεοτύπων, περιλαμβάνει απόλυτες έννοιες,  αναδεικνύει μια μανιχαϊστική λογική διαρκούς σύγκρουσης μεταξύ καλού και κακού και μάλιστα με κριτήρια ασαφή, υποκειμενικά και κατευθυνόμενα, εμφορείται από έναν άκρατο δικαιωματισμό, διεκδίκηση, δηλαδή, δικαιωμάτων που αναγνωρίζονται μόνο ατομικά και μόνο στη σύγχρονη αστική  κοινοβουλευτική δημοκρατία. 
Τα πληροφοριακά κείμενα που εντάσσονται στο περιεχόμενό του οδηγούν το μαθητή σε μεγαλύτερη σύγχυση, αδυναμία κατανόησης και ανάπτυξης κριτικής ικανότητας και σε επιθυμητό εκ των προτέρων αποτέλεσμα. Είναι αντιφατικά,   μονόπλευρα και ταυτίζουν την πολιτική επιστήμη, την κοινωνιολογία και την ψυχολογία. 
Η μοντελοποίηση του υλικού, οδηγεί και στη βίαιη αλλαγή του τρόπου διδασκαλίας των εκπαιδευτικών έξω και πέρα από τις ανάγκες του μαθητικού δυναμικού της τάξης, καθώς και στη χρήση διαφόρων τύπων αξιολόγησης που συνδυάζονται με τις μεθόδους και στρατηγικές διδασκαλίας. Αλλάζει, δηλαδή, ο ρόλος του καθηγητή στη διαδικασία της μάθησης, ο οποίος μετατρέπεται από δημιουργός αξιών, ιδεών και γνώσεων που ανταλλάσσει με τους μαθητές σε διεκπεραιωτή και αναπαραγωγό έτοιμων προγραμμάτων.
Το ΙΕΠ, ευελπιστώ ότι θα λάβει υπόψη του τα παραπάνω και θα αναθεωρήσει την άποψή του, που εκφράστηκε και στο περιεχόμενο του μαθήματος «Σύγχρονος Κόσμος: Πολίτης και Δημοκρατία», με κατεύθυνση τα αυτοτελή και διακριτά μαθήματα τα οποία αντιστοιχούν σε συγκεκριμένες επιστήμες που εντάσσονται στο πρόγραμμα σπουδών του σχολείου. Πιο συγκεκριμένα, θα πρέπει στη Β΄ τάξη του ΓΕΛ  να αντικαταστήσει το ανωτέρω μάθημα με το μάθημα «Πολιτική Επιστήμη» και στην Α΄ του ΓΕΛ το μάθημα «Πολιτική Παιδεία» με το μάθημα «Αρχές Οικονομίας»

Παρασκευή 9 Νοεμβρίου 2018

Αποψη: Μπορεί μια νέα οικιακή οικονομία να προστατεύσει τον καπιταλισμό από τον εαυτό του;

Του Γεωργίου Πάνου
Στο πρόσφατο βιβλίο του από το ΜΙΤ Press, με τίτλο Προστατεύοντας από τα ρομπότ: Η εκπαίδευση στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης, ο Joseph Aοun (2017) περιγράφει ένα μέλλον στο οποίο για να μπορούν να ανταγωνιστούν οι εργαζόμενοι τα ρομπότ για θέσεις εργασίας, θα πρέπει το εκπαιδευτικό σύστημα να τους προετοιμάζει για εργασιακές δεξιότητες που δεν θα έχουν τα ρομπότ. Ο συγγραφέας περιγράφει μια νέα εκπαιδευτική μεταρρύθμιση που θα επικεντρώνεται στα συγκριτικά πλεονεκτήματα της ανθρώπινης φύσης ή τις λεγόμενες νέες ανθρωπιστικές επιστήμες. Στο κέντρο αυτού του νέου τομέα είναι οι  αλφαβητισμοί που αφορούν την τεχνολογία, την επεξεργασία δεδομένων και την ανθρώπινη φύση. Άλλες σημαντικές συνειδησιακές ανθρώπινες ικανότητες αποτελούν η κριτική σκέψη, η συστημική σκέψη, η επιχειρηματικότητα και η διαπολιτισμικότητα.
Ως προς τους ανθρώπινους αλφαβητισμούς, πρόσφατη προσωπική έρευνα μιλάει για το χρηματοοικονομικό αλφαβητισμό, τον τεχνολογικό, τον πολιτικό, τον περιβαλλοντικό, το διαπολιτισμικό, και τον αλφαβητισμό σε θέματα υγείας. Υπάρχουν σημαντικές διαφορές σε αυτούς τους αλφαβητισμούς μεταξύ ανδρών και γυναικών, της γενιάς της νέας χιλιετίας (millennials) με προηγούμενες γενιές, καθώς και μεταξύ πλουσίων και φτωχών. Η επιμόρφωση σε τέτοιες συνειδησιακές δεξιότητες μπορεί να παρομοιαστεί με τη δημιουργία χαρτών ναυσιπλοϊας για μη ειδήμονες σε αυτά τα θέματα, σε μία εποχή που η υπερπληροφόρηση και η παραπληροφόρηση θα τείνουν να γίνουν δεινά και να δυσχεραίνουν το έργο των ανθρώπων σε σχέση με τα ρομπότ. Η δημιουργία τέτοιων χαρτών ναυσιπλοϊας για μη ειδήμονες αποτελεί πεφωτισμένα πατερναλιστικό έργο που είναι σημαντικό να ανατεθεί σε ειδήμονες ακαδημαϊκούς, μιας και δύναται να αποτελέσει το αντικείμενο σημαντικών μελλοντικών εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων.
Ξεκινώντας από την οικονομία σαν βάση του κοινωνικού εποικοδομήματος, ο χρηματοοικονομικός αλφαβητισμός έχει αποδειχθεί να επιδρά τα μέγιστα σε μία σειρά ενδεδειγμένων οικονομικών συμπεριφορών και χρηματοοικονομικών αποτελεσμάτων που αφορούν τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα. Για παράδειγμα, μία πρόσφατη μελέτη από τις ΗΠΑ καταδεικνύει ότι οι διαφορές στο χρηματοοικονομικό αλφαβητισμό, που διαμορφώνονται νωρίς στη ζωή και γίνονται ενδογενής παράγοντας στη λήψη αποφάσεων κατά τον κύκλο ζωής, επεξηγούν ένα τεράστιο 35-40% της οικονομικής ανισότητας πλούτου μετά τη συνταξιοδότηση. Σημαντικές δημογραφικές ομάδες, όπως γυναίκες, ηλικιωμένοι, μετανάστες, κτλ., χαρακτηρίζονται από χρηματοοικονομικό αναλφαβητισμό, με δυσβάσταχτες συνέπειες στα οικονομικά των οικογενειών τους, των σχέσεων, αλλά και της ίδιας της χώρας τους. Δεν είναι τυχαίο ότι στο βιβλίο του με τίτλο Πως οι φτωχοί μπορούν να σώσουν τον καπιταλισμό, ο διαφαινόμενος ως εκ των πιθανών υποψηφίων για το χρίσμα του Δημοκρατικού κόμματος John Jope Bryant Jr. (2014) μιλάει για μια ατζέντα πολιτικής που στοχεύει στην ενσωμάτωση κοινωνικά αποκλεισμένων ομάδων μέσω χρηματοοικονομικής εκπαίδευσης και συνεργασίας των φορέων της χρηματοοικονομίας.
Ο ΟΟΣΑ έχει ήδη αναπτύξει οδηγίες και εργαλειοθήκες για τις ορθές πρακτικές εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων που να εστιάζουν στη χρηματοοικονομική εκπαίδευση. Οι πιθανές μεταρρυθμίσεις, ριζοσπαστικές ή μη, ξεκινούν από την έρευνα προς εύρεση των κενών στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα των σχολείων όλων των βαθμίδων, στα οποία μπορεί να χωρέσουν μαθήματα και δεξιότητες χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού. Μια γρήγορη ανάγνωση στη σελίδα του Ελληνικού Παιδαγωγικού Ινστιτούτου καταδεικνύει ότι η Ελλάδα δεν θα αποτελούσε δύσκολη περίπτωση εκπαιδευτικής εναρμόνισης με το χρηματοοικονομικό αλφαβητισμό, μιας και υπάρχουν σχετικά – αλλα πεπαλαιωμένα – μάθημα στις τελευταίες τάξεις του δημοτικού (Κοινωνικής και Πολιτική Αγωγή), στις πρώτες τάξεις του Γυμνασίου (Οικιακή Οικονομία) και σε όλες τις τάξεις του λυκείου (Αρχές Οικονομίας, Αρχές Οικονομικής Θεωρίας, Λογική − Θεωρία και Πρακτική), μεταξύ και άλλων πιθανών σχετικών σε τίτλους μαθημάτων. Παρόλα αυτά το ακαδημαϊκό μάτι διαπιστώνει τεράστιο χάσμα μεταξύ των πιο σύνθετων περιγραφών του βασικού οικονομικού μοντέλου στις Αρχές Οικονομίας/Οικονομικής Θεωρίας και ενός πεπαλαιωμένου και όχι απαραίτητα σχετικού με τις νέες ανάγκες υλικού στην Οικιακή Οικονομία.
Τα πρώτα στοιχεία της οικιακής οικονομίας σε διδακτικούς όρους εμφανίστηκαν στα μέσα του 19ου αιώνα, με τα πρώτα έντυπα βιβλία περί ενασχόλησης με τα οικιακά από την πρωτοπόρο συγγραφέα Catharine Beecher (1800-1878), μία εκπαιδευτικό και κοινωνική αναμορφώτρια. Η συγγραφέας τόνισε τη σημασία της ορθής διαχείρισης των πόρων και της ζωής στο σπίτι και επιχείρησε να εφαρμόσει επιστημονικές μεθόδους προσέγγισης των θεμάτων της τεκνοποίησης, της δίαιτας και μαγειρικής, και της διαχείρισης των οικονομικών του σπιτιού. Ο οικονομική επιστήμη αφορά τη μελέτη της δημιουργίας και διανομής του πλούτου, ενώ τα χρηματοοικονομικά την επιστήμη του χρήματος. Ο χρηματοοικονομικός αλφαβητισμός, μέσω μιας μορφής νέας οικιακής οικονομίας, μπορεί να αποτελέσει το νοητικό συνδετικό κρίκο μεταξύ των δύο κλάδων, προσφέροντας το στοιχείο που έλειπε και αφορά τη διαχείριση το πλούτου, ενσωματώνοντας και στοιχεία λογιστικής και οργάνωσης και διοίκησης επιχειρήσεων. Είναι σημαντικό σχετικά μαθήματα χρηματοοικονομικου αλφαβητισμού να αρχίζουν νωρίς στο μαθητικό βίο, ιδανικά από το δημοτικό και με έμφαση στο γυμνάσιο.
Η εποχή της χρηματοοικονομικής τεχνολογίας και της δια βίου και εξ αποστάσεως εκπαίδευσης προσφέρει μια μοναδική δυνατότητα διευκόλυνσης και επίσπευσης αυτής της προσπάθειας. Μέσα σε αυτή τη συγχρονη προσπάθεια πολιτικής ενημερωμένης από την έρευνα, το Ευρωπαϊκό πρόγραμμα PROFIT (www.projectprofit.eu) αποβλέπει στη γέννηση μιας διαδραστικής ηλεκτρονικής πλατφόρμας χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού, επίγνωσης και ικανότητας ως τα τέλη του 2018. Έχει οριστεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση ως πρόγραμμα υποστήριξης της ανοιχτής δημοκρατίας, μέσω της βελτίωσης του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού.
Ο χρηματοοικονομικός αλφαβητισμός αποτελεί μια μέγιστη παγκόσμια ατζέντα πολιτικής και θα είναι κρίμα η Ελλάδα να υστερήσει σε σχετικές εκπαιδευτικές προσπάθειες. Αξίζει να σημειωθεί ότι στην πρόσφατη μελέτη της Standards & Poors (2015) σε 143 χώρες, η Ελλάδα είναι στην 30η θέση και η Κύπρος στην 75η, αναφορικά με τις σχετικές γνώσεις μεταξύ ενηλίκων. 45% των ερωτηθέντων στην Ελλάδα και 35% στην Κύπρο είναι σε θέση να απαντήσουν σωστά τουλάχιστον 3 από τις 4 απλές ερωτήσεις περί πληθωρισμού, επιτοκίων και ανατοκισμού, και στοιχειώδους χρηματοοικονομικού ρίσκου. Για την Ελλάδα και την Κύπρο, το πρώτο βήμα προς τη σχετική εκπαιδευτική εναρμόνιση είναι η διαπίστωση της ανάγκης και η χάραξη εθνικής στρατηγικής, στα πλαίσια των οδηγιών του ΟΟΣΑ. Οποιαδήποτε εκπαιδευτική μεταρρύθμιση προς τις νέες ανθρωπιστικές επιστήμες δεν θα είναι εύκολη ούτε γρήγορη. Χρειάζεται τη συνεργασία εκπαιδευτικών, ακαδημαϊκών, πολιτικών και επιχειρηματιών, ώστε να αποδώσει καρπούς και η τεχνολογία γίνει αρωγός − και όχι τροχοπέδη − στην απασχόληση και τη δημιουργία θέσεων εργασίας.

Πηγή: www.kathimerini.gr
Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...