Σαν σήμερα, στις 19 Μαρτίου του 1406 πέθανε ο Ιμπν Καλντούν, Άραβας πολυμαθής που θεωρείται πατέρας κοινωνικών επιστημών όπως η κοινωνιολογία, η δημογραφία, η πολιτιστική ιστορία, η ιστοριογραφία και η φιλοσοφία της ιστορίας. Στοιχεία αυτών των κλάδων εντοπίστηκαν στα «Προλεγόμενά» του ή «Μουκαντιμάχ».
Ο Ιμπν Χαλντούν ή Αμπντάλ Ραχμάν Ιμπν Μοχάμαντ ήταν αστρονόμος, οικονομολόγος, ιστορικός, νομικός, δικηγόρος, λόγιος, θεολόγος, Χαφίζ, μαθηματικός, στρατιωτικός στρατηγιστής, διατροφολόγος, φιλόσοφος, κοινωνικός επιστήμονας και πολιτικός. Θεωρείται προπομπός αρκετών κοινωνικών επιστημών, καθώς προέβλεψε πολλά στοιχεία των επιστημονικών αυτών κλάδων, αιώνες πριν ιδρυθούν στη Δύση.Γεννήθηκε το 1332 μ.Χ. στην Βόρειο Αφρική, στη σημερινή Τύνιδα. Προερχόταν από μεγαλοαστική οικογένεια με ενεργό συμμετοχή στην πνευματική και την πολιτική ζωή, γεγονός που του επέτρεψε να σπουδάσει με τους καλύτερους δασκάλους και να συναντηθεί με κορυφαίους ηγέτες ισλαμικών κρατών. Σπούδασε το Κοράνι (το οποίο και απομνημόνευσε, κερδίζοντας τον τίτλο του «Χαφίζ»), τις προφητείες του Μωάμεθ κι ακολούθως διαλεκτική θεολογία, ισλαμική νομομάθεια, αραβική λογοτεχνία, φιλοσοφία, μαθηματικά και αστρονομία.
Με στόχο την πολιτική καριέρα, όπως συνηθιζόταν στην οικογένειά του, από νεαρή ηλικία συμμετείχε ενεργά στην πολιτική κοντά στους ισχυρότερους ηγεμόνες. Αντιμετωπίζοντας μια ταραχώδη πολιτική κατάσταση στη Βόρεια Αφρική, ανέπτυξε την ικανότητα να καλλιεργεί και να διακόπτει συμμαχίες με σύνεση, ώστε να αποφύγει τη μοίρα των βραχύβιων καθεστώτων της εποχής. Κατά τη διάρκεια της ζωής του φυλακίστηκε, απελευθερώθηκε, κατέφυγε για ένα διάστημα στη Γρανάδα, ανέβηκε στην ιεραρχία και εξορίστηκε ξανά. Τα τελευταία είκοσι πέντε χρόνια της ζωής του τα πέρασε στην Αίγυπτο, δίνοντας διαλέξεις στο Πανεπιστήμιο Αλ Αχζάρ και απολαμβάνοντας καθολική αναγνώριση.
Πέρασε τέσσερα χρόνια στην απομόνωση ενός μικρού χωριού, του Καλάτ Ιμπν Σαλαμά, όπου έγραψε το διάσημο «Μουκαντιμάχ», τον πρώτο από τους επτά τόμους της παγκόσμιας ιστορίας του, έργο που ολοκλήρωσε με την επιστροφή του στην Τύνιδα. Οι τόμοι 2 με 5 του «Κιτάμπ αλ Ιμπάρ» καλύπτουν την παγκόσμια ιστορία μέχρι την εποχή εκείνη,
και οι δύο τελευταίοι την ιστορία του λαού του Μαγκρέμπ, από όπου προερχόταν ο Καλντούν. Το έργο παραμένει ανεκτίμητης αξίας για τους σύγχρονους ιστορικούς.
Τα «Προλεγόμενα» είναι ένα λογοτεχνικό αριστούργημα για τη φιλοσοφία της Ιστορίας και την κοινωνιολογία. Πρόκειται για μια προσπάθεια προσδιορισμού των ψυχολογικών, οικονομικών, κοινωνικών και περιβαλλοντικών γεγονότων που βοηθούν στην ανάπτυξη του ανθρώπινου πολιτισμού στην πορεία της Ιστορίας. Τα ιστορικά γεγονότα εξετάζονται στο έργο με βάση δύο κριτήρια: το Λόγο και τους κοινωνικούς και φυσικούς νόμους. Ο Καλντούν θεωρείται πρωτοπόρος και στην κριτική θεώρηση της Ιστορίας.
Σε μια αναλυτική μελέτη του ανθρώπινου πολιτισμού, έβγαλε το συμπέρασμα ότι η Ιστορία είναι υποκείμενο των παγκόσμιων νόμων και τα κράτη είναι κριτήριο της ιστορικής αλήθειας. Είναι ο πρώτος που έθεσε αυτού του είδους τα ιστοριογραφικά κριτήρια, εμπλουτίζοντας την παρακαταθήκη του Ηροδότου ως πατέρα της Ιστορίας. Ίσως η πιο γνωστή παρατήρηση του Καλντούν ήταν η αντίληψη ότι όταν μια κοινωνία μετατρέπεται σε σπουδαίο πολιτισμό (και πιθανώς την κυρίαρχη κουλτούρα της περιοχής του), το σημείο ακμής της ακολουθείται από μια περίοδο αποσύνθεσης. Αυτό σημαίνει ότι η επόμενη ομάδα που κατακτά τον παρηκμασμένο πολιτισμό, είναι συγκριτικά βάρβαροι. Μόλις όμως εδραιώσουν τον έλεγχό τους, ξεκινούν να έλκονται από πιο εκλεπτυσμένες πτυχές της κοινωνίας, όπως η παιδεία και οι τέχνες, δημιουργώντας ένα νέο πολιτισμό, ώσπου ο κύκλος να συνεχιστεί με την εμφάνιση μίας νέας ομάδας βαρβάρων.
Όσον αφορά στη θρησκεία, υποστήριξε ότι ρόλος της είναι να ενώσει τους Άραβες και να φέρει την πολυπόθητη πρόοδο στις αραβικές κοινωνίες, ξεκαθαρίζοντας ότι η αδικία, ο δεσποτισμός και η τυραννία είναι σαφείς ενδείξεις της κατάρρευσης του κράτους, όχι της ενδυνάμωσής του. Σχετικά με την παιδεία, βοήθησε στην ανάδειξή της υποστηρίζοντας ότι η καταπίεση και η χρήση βίας είναι εχθροί της μάθησης και ωθούν στη χαλάρωση, την υποκρισία και τη μαλθακότητα.
Πηγή: TVXS
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου