Του Nathan Myhrvold* / Bloomberg
Eνας λόγος για τον οποίο ο όρος «δυσοίωνη επιστήμη» ταιριάζει τόσο καλά στα οικονομικά είναι ότι πολύ συχνά τα συμπεράσματά της γίνονται καταθλιπτικά όταν η παγκόσμια οικονομία βρίσκεται σε άθλια κατάσταση, όπως σήμερα. Οι περισσότεροι οικονομολόγοι μας συμβουλεύουν με κατήφεια να προσπαθήσουμε απλώς ν’ αντέξουμε. Καμιά μαγική λύση δεν θα μας σώσει. Εγώ, ωστόσο, πιστεύω ότι η κατάσταση δεν είναι τόσο ζοφερή. Ναι, υπάρχει μαγική λύση για την οικονομική ανάπτυξη. Λέγεται καινοτομία: η διαδικασία κατά την οποία ο ανθρώπινος νους δημιουργεί νέες ιδέες με πρακτική εφαρμογή. Η καινοτομία είναι μαγική γιατί το μέγεθος του παραγόμενου αποτελέσματος μπορεί να ξεπεράσει κατά πολύ το μέγεθος της απαιτούμενης γι’ αυτό ενέργειας. Μία και μόνη σπουδαία ιδέα μπορεί να αποφέρει τεράστιες αλλαγές, οικονομικές και άλλες.
Πηγή κάθε πλούτου
Σε αντίθεση με όλες τις άλλες μορφές οικονομικής δραστηριότητας, η καινοτομία δεν περιορίζεται από τον νόμο της φθίνουσας απόδοσης. Είναι εν τέλει η πηγή κάθε πλούτου και πολυτέλειας. Την εποχή των Kindle και των smartphones, είμαστε περιτριγυρισμένοι από προφανώς καινοτομικά προϊόντα. Ομως και η «παραδοσιακή» κοινωνία χτίστηκε πάνω στη συσσώρευση προηγούμενων καινοτομιών. Η γη τρέφει σήμερα 7 δισ. ανθρώπους γιατί οι πρόγονοί μας επινόησαν τη γεωργία και οι εφευρέτες στη συνέχεια τη βελτίωσαν επί σειράν αιώνων. Ζούμε πολύ περισσότερο και καλύτερα από τους παππούδες μας γιατί έξυπνοι γιατροί εφηύραν τα φάρμακα, τις θεραπείες και την περίθαλψη. Η εφεύρεση του χάλυβα και του τσιμέντου έχτισε τον κόσμο μας και η εφεύρεση της δημοκρατίας τον κυβερνά. Η φυσική έχει εμμονή με τους νόμους της διατήρησης: η μάζα και η ενέργεια ούτε δημιουργούνται ούτε καταστρέφονται. Η οικονομία, από την άλλη, έχει εμμονή με την ανάπτυξη και την ύφεση, όπου η οικονομική αξία δημιουργείται και καταστρέφεται. Η καινοτομία, αμέσως ή εμμέσως, είναι πρωτογενής πηγή της αξίας αυτού που αποκαλούμε ανάπτυξη. Ωστόσο, οι οικονομολόγοι την παραβλέπουν, εν μέρει γιατί αγνοούν ακόμα την προέλευσή της. Μιλώντας μαζί τους για τον ρόλο της καινοτομίας στην οικονομία, διαπιστώνω ότι είναι σαν να μιλώ με δεκάχρονα για το πώς γεννιούνται τα παιδιά. Οπως αυτά, έτσι και οι οικονομολόγοι καταβάλλουν τεράστια προσπάθεια να τεκμηριώσουν την εξέλιξη των προϊόντων.
Η καινοτομία παραβλέπεται επίσης συχνά όπου ο ρόλος της δεν είναι ευδιάκριτος. Σε κάποια μέρη του κόσμου, οι νέες ιδέες φθάνουν αργά και κυρίως εισαγόμενες, παρ’ όλα αυτά επιδρούν σημαντικά. Η μη εμπορευματική γεωργία στην Αφρική, π.χ., ίσως δεν φαίνεται καινοτομική δραστηριότητα, όμως είναι. Εισήχθη και υιοθετήθηκε πολύ καιρό πριν και σήμερα οι Αφρικανοί μη εμπορευματικοί αγρότες δεν θα επιβίωναν χωρίς αυτήν. Και το γεγονός ότι τα φτωχότερα μέρη του κόσμου έχουν υιοθετήσει τόσο λίγες νέες ιδέες δεν είναι σύμπτωμα των οικονομικών προβλημάτων τους: είναι η βασική αιτία.
Είναι ενδιαφέρον να ρίξουμε μια ματιά στην Αμερική του 19ου αιώνα για να δούμε τη δύναμη που έχει η καινοτομία να μεταμορφώνει. Στα καλύτερά της, η Αμερική τον 19ο αιώνα έμοιαζε με τη σημερινή Βραζιλία, παρ’ ότι σε πολλά σημεία η Βραζιλία είναι πολύ πιο πολιτισμένη και εξελιγμένη. Στα χειρότερά της, ήταν η καρδιά του σκότους. Κι όμως, εκείνη την εποχή ήταν που έγινε η κορυφαία στην καινοτομία χώρα του κόσμου. Ο Σάμιουελ Μορς εφηύρε τον τηλέγραφο. Ο Ελι Γουίτνι το βαμβακερό τζιν. Και ο Τόμας Εντισον τον ηλεκτρικό λαμπτήρα, τον φωνόγραφο και τον κινηματογράφο. Η Ευρώπη παρέμεινε κέντρο παιδείας, πολιτισμού, τεχνολογίας και βιομηχανικής υπεροχής, όμως μέσα σε μερικές γενιές βρέθηκε να εξαρτάται από τις ΗΠΑ για υψηλής τεχνολογίας εφευρέσεις. Ταλαντούχοι εφευρέτες απ’ όλο τον κόσμο εισέρρευσαν στο νέο κέντρο δημιουργικότητας – ο Αλεξάντερ Γκράχαμ Μπελ από τον Καναδά, ο Νικόλα Τέσλα και ο Τσαρλς Στάινμετς από την Ευρώπη και πολλοί άλλοι. Ηταν μια θεαματική μεταμόρφωση.
Μυστικό επιτυχίας
Αν η καινοτομία είναι η πηγή της οικονομικής ανάπτυξης, τότε συμπεραίνουμε πως οι περιοχές που ευνοούν τη δημιουργία και την εκμετάλλευση νέων εφευρέσεων απολαμβάνουν την ευημερία.
Εικόνα-σύμβολο του φαινομένου είναι η Σίλικον Βάλεϊ των Ηνωμένων Πολιτειών, όπου πανεπιστημιακοί και εμπορικοί εφευρέτες, βοηθούμενοι από επενδυτές καινοτομικών κεφαλαίων και άλλους που τους στηρίζουν, συντηρούν το πιο δυναμικό περιβάλλον του κόσμου για τη δημιουργία επιχειρήσεων.
Γιατί η περιοχή αυτή και οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής ευρύτερα κατάφεραν να δημιουργήσουν φιλικό προς την καινοτομία κλίμα ενώ άλλες απέτυχαν; Το μυστικό παραμένει επτασφράγιστο.
Αν κάποιος έβρισκε τη συνταγή της επιτυχίας, θα ήταν μια από τις σημαντικότερες καινοτομίες στην Ιστορία, αφού θα μας επέτρεπε να δημιουργήσουμε την οικονομία που θέλουμε.
* Ο αρθρογράφος είναι πρώην επικεφαλής στρατηγικής και τεχνολογίας της Microsoft και ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της Intellectual Ventures.
Πηγή: Καθημερινή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου